Evet doğru okudunuz. Hava Rallisi… Ralli pilotları ve co-pilotları, belirlenmiş parkurlar, parkur zamanları, ceza puanları, kontrol noktaları, her şey karadaki ralli gibi fakat dört teker yerine bir çift kanat var.
Bu hafta sizlere bu güzel ve keyifli branşı; ülkemizin son şampiyon ekibinin üyelerinden, Türk havacılığına çok büyük katkıları olan emekli planör uçuş okulu müdürlerinden öğretmen pilot Sinan Keskin hocamız ile röportaj eşliğinde tanıtacağız.
Sinan Hocam, hava rallisini bir çoğumuz bilmiyor. Hatta hava ve ralli kelimelerini bir arada garipseyenlerimiz bile vardır. Bizlere havada ralli nasıl oluyor anlatır mısınız?
Aslında hava ralli değimi yanlış olup ilk kez 1995 yılında Samsun’dan Eskişehir İnönü’ye yapılan şenlik niteliğindeki uçuş nedeniyle bu isimle anılmaktadır. Uluslararası yarışmalarda ismi “hassas uçuş”dur. Uçuşun temeli, uçulan uçağın performansına göre verilen rota üzerindeki kontrol noktalarından verilen irtifada (500-1000 feet) ve yine verilen zamanda geçmek (+/- 2 saniye ) üzerindendir. (Yarışma sırasında telsiz, pusula ve istikamet cayrosu kullanılabilir. Fakat GPS, cep telefonu vb. seyrisefer yardımcıları yasaktır)
Ayrıca iniş anında belirtilen alana teker koymak ve uçağı zıplatmamak gerekmektedir. Yarışma sırasında yapılan her hatalı hareket, takıma ceza puanı olarak yazılır. Örneğin +/- 2 saniye dışında verilen kontrol noktasında olunursa her saniye için 2 ceza puanı yazılır veya 500 feet in altından kontrol noktasından geçersen emniyet kuralları ihlalinden dolayı 600 ceza puanıdır. Yarışma başlangıcında verilen zarfta 2 farklı katalog bulunmaktadır.
1976’da amatör planörcü olarak havacılık hayatına başlayan Sinan Keskin, 1982’de profesyonel olarak Türk Hava Kurumu’na girdi. THK’dan 2007 yılında Planör Uçuş Okul Müdürü olarak emekli oldu.
İNİŞTE ZIPLATIRSAN CEZA!
Birinci olarak geçmen gereken zorunlu kontrol noktaları, bu noktalarda sadece ceza puanı işler. Kontrol noktaları üzerinde bulunan harfler için yazılan her yanlış harf 100 ceza puanı, yazılmayıp boş bırakılan her harf için 50 ceza puanı yazılır. İkinci olarak bonus noktaları vardır, burada sana verilen fotoğrafın rotaya göre doğru veya yanlış olduğunu belirlersin örneğin kontrol noktası doğru ama fotoğraf yanlış.
Bonuslar artı puan olarak değerlendirilir. İnişte ise piste çizilen kutu şeklinde panolara inmek ve uçağı zıplatmamak zorunluluğu vardır. 0 ceza puanı için belirtilen alanın uzunluğu 3 metredir. Bu alanın arkasında kalan 5 er metrelik iki kutunun içine inildiği taktirde 50 ve 90 ceza puanı, önündeki ilk 7 metrelik alana inildiği taktirde 20 ceza puanı, 7 metrelik alanın önündeki 10 ar metrelik 3 kutuya inildiği takdirde sırasıyla 40,60 ve 80 ceza puanı takım hanesine yazılır.
Şampiyona boyunca en az ceza puanı toplayan takım şampiyon ilan edilir. Yarışma süresi boyunca her gün brifing vardır, fakat görevler kalkıştan 15 dk önce kokpitte bulunan pilotlara hakemler tarafından zarf halinde verilir.
Ülkemizde ne kadar zamandır bu spor yapılıyor?
1995 yılı saymazsak gerçek anlamda ilk yarışma 1996 yılında düzenlenmiştir diyebiliriz.
Artık neden yapılmıyor?
Hava ralli şampiyonaları havacılığın pahalı bir spor dalı olması nedeniyle sponsorlar desteği ile yapılması gerekiyor. Ancak ekonomik nedenlerle 2000 yılından sonra yapılamamıştır.
Ülkemiz bu sporu yapmaya ne kadar elverişli?
Trakya bölgesiyle benzer coğrafi özelliklere sahip, çok fazla dağlık olmayan bölgelerde yarışma yapılabilir.
PPL’ i OLAN KATILABİLİR!
Hava Ralli Pilotu olmak için nasıl bir eğitim ve ne tip lisans sahibi olmak gerekiyor? Bir altyapı gerekli mi?
Pilotaj eğitimi alıp PPL (Private Pilot Licence- Özel Pilot Lisansı) sahibi ve uçtuğu uçak tipinde yeterli uçuşa sahip her pilot yarışmaya katılabilir. Ancak bazı yarışmalarda saat ve lisans tipi sınırlandırılabilir. Yarışmaya katılmak için uygun bir uçak, bir yarışmacı pilot, bir seyrüsefer pilotu ve bakım ekibi yeterlidir.
Hava rallisi için nasıl bir hava aracı gerekmektedir?
Her türlü eğitim tipi uçakla yarışlara katılınabilir. Ancak tüm dünyada üstten kanatlı ve minimum seyir sürati düşük olan uçaklar tercih edilmektedir.
Bir ralli pilotu yarışa nasıl hazırlanmalıdır?
Yarışma pilot ile seyrüsefercinin en üst düzeyde uyumunu gerektirmektedir. Bu sebeple bu iki pilot bolca beraber uçmalıdır. Ayrıca uçulan uçağın maksimum ve minimum performansları pilot tarafından iyi bilinmeli ve iniş de uçağın performansı dahilinde hatasız yapılmalıdır. Her yapılan yanlış ve hatalı hareket ceza puanı getirir. Bu yüzden ekibin uyumu çok önemlidir.
Belli bir besin ve spor programı gerekiyor mu?
Her pilotun sahip olması gereken kondisyon yeterlidir. Yeme içme konusunda uçuş günü çok yağlı yemek yememek ve idrar söktürücü çay, kahve gibi içecekler tüketmemek uçuş konforu açısından faydalı olacaktır. Yarışma sırasında el, bacak ve beyin koordinasyonu maksimumda olduğundan kondisyon önemlidir.
Siz son şampiyon takımın üyelerinden birisisiniz. Bize son yarışınızı biraz anlatır mısınız?
Yarışma 2000 yılında 12-16 Eylül tarihlerinde Hezarfen Havaalanı’nda düzenlendi. 5 takım halinde 14 uçak katıldı. 3 gün süren antrenman uçuşlarından sonra yarışmaya geçildi. 4 gün yarış gerçekleştirildi. Ben ve Yücel Akyol’dan oluşan ekip en az ceza puanı alarak Türkiye şampiyonu oldu.
Yarışmaya kimler katılmıştı?
Yarışmacı takımlar Ahu Havacılık , Türk Hava Kurumu ve Top Air idi. Ayrıca Mustafa Tabar ve Serdar Akın ikilisi TC-NUR çağrı koduyla bireysel olarak katılmıştı.
Ahu Havacılık ve Top Air 2’ şer uçakla, THK 2 Wilga ve 1 Cessna toplamda 3 uçakla katılmıştı. Yani 3 ayrı takım ve bir bireysel katılımcı halinde toplamda 8 uçak yarıştı.
HAVAYOLLARI ADAYLARI İÇİN ÇOK FAYDALI
Hocam siz yıllarca uçuş öğretmenliği yaptınız. Bunu yanında uçuş okulu müdürü olarak da görevde bulundunuz. Sizce Hava Rallisi gibi organizasyonlar uçuş okulları arasında ya da okul içerisinde öğrencilerin pilotajlarını geliştirmesi açısından düzenlenmelimidir? Bu tip organizasyonlar havayolları adayları için faydalı olur mu?
Öğrenci pilotlar için, faydası tabii ki var kendi uçtuğu uçakları çok iyi tanırlar ve seyrüsefer, harita bilgilerini geliştirebilirler. Okul içi ve okullar arası bu tip organizasyonlar yetişen pilot adaylarının kalitesini arttıracaktır. Böyle organizasyonlar mutlaka fayda sağlar. Kesinlikle tavsiye ederim. (Tolga Özbek’in yazısı için tıklayın)
Son yarışma da başına gelen ilginç bir anınız var mı?
Yarışmanın son günü bizden 1 saat önce kalkan DV20 Katana tipi uçak 2. Ayakta tam karşımızdan geldi sanırım kaybolmuştu bizi görünce çok sevindi ve hemen peşimize takıldı…
Son olarak okuyucularımıza söylemek istediğiniz bir şey var mı?
Hava ralli yarışmaları çok zevkli olup, pilotun uçağa tam hakimiyetini, seyrüsefercinin gerek zaman, gerekse başlama noktası, kontrol noktası ve bitiriş noktası ikazlarının zamanında yapmasını gerektirmektedir. Bu sebeple 3 saate varan uçuşlar sanki 15 dk sürmüş gibi olmaktadır. Bunun sebebi ekibin bir çok şeyi aynı anda yapmasıdır. Özellikle pilotaj eğitimini yeni tamamlamış pilotların kendilerine güvenini, gerçek performanslarını ve hava aracına hakimiyetlerini geliştirmeleri açısından çok faydalıdır. Yarışma esnasında ve sonrasındaki diğer pilotlarla beraberlik ayrı bir gelişim sebebidir. Hele yarışma sonunda ki parti dillere destandı.
Röportajı yapmamda ve görsellerin hazırlanmasında, araştırılmasında büyük yardımları olan ve kendisi de planör pilotu olan Sinan Hocamızın oğlu Göksel KESKİN’ e teşekkür ederim.
SİNAN KESKİN KİMDİR?
1958 yılında Ankara’da doğan Sinan Keskin, 1976 yılında amatör planörcü olarak uçuşa başladı. 1982’den itibaren profesyonel olarak Planör Uçuş Okulu’nda görev aldı. THK’dan 2007 yılında Planör Uçuş Okulu Müdürü olarak emekli oldu. Sinan KESKİN planör ve motorlu uçak öğretmen pilotluğu lisanslarına sahip olup aynı zamanda Ticari Balon Pilot lisansı sahibidir. Evli ve bir çocuk babasıdır.
2000 YILINDAKİ ŞAMPİYONA
Takımlar sıralaması
Birinci: Ahu Havacılık 3838 puan
İkinci THK 4160 puan
Üçüncü Top Air 9390 puan
Ekipler sıralaması:
Sinan KESKİN- Yücel AKYOL 1641 puanla 1. (THK)
Deniz AĞIRBAŞ- Ahmet TOLUNAY 1890 puanla 2. (Ahu Havacılık),
Şafak OKAYGÜN- Sarper SEMİZ 1948 puanla 3. (Ahu Havacılık),
Tarık GÖKDEMİR- Kamil DOĞAN 2519 puanla 4., (THK)
Mustafa TABAR- Serdar AKIN 3284 puanla 5., (TC-NUR)
Cavit KÖKTEN- Bahar ILGAZ 4034 puanla 6., (THK)
Ali NAJİ- Mustafa SOYATA 4622 puanla 7, (Top Air)
Murat ÖZTÜRK- Hikmet ARAL 4768 puanla 8. (Top Air)
Hakem Heyeti:
Şampiyona Baş hakemi Levent KOÇOĞLU FAI Uluslararası Hakemi.
Ö. Faruk BERKSAN Top Air Yönetim Kurulu Başkanı ve Şampiyona Direktörü .
Erdoğan KARAKUŞ Hv. Plt. Tümgeneral THK Genel Başkanı